Article body

Nunalimmi itsasuanitaliginik akunialuk, tamannaugaluatluni avittusimatsiatumik piusiKasimajut iluani taggami Labradorimi tâvatuak atuttaulualittuk itsasuanitanik Kaujisagiamut iluani nunakKatigengitumi taimanganit sakKititaulaugami Nunatsiavut Nunamut Satusattausimajop AngiKatigegutinganik taimanganit 2005 (Takugatsak 1). Imminik aulatsilimmata, tânna Nunatsiavut Inuit kavamanga (Nk) kamaliaKilauttut pigunnautitsigiamut ammalu kamagiamut itsasuanitanik suliatsanik iluani nunami sakKititsitlutik Nunatsiavut Itsasuanitanik SuliaKapvinganik ilangagijaulluni SuliaKapvinganik Ilukkusiliginimmut, Pinguatuliginimmut, ammalu Niuggutuliginimmut (manna UKausiliginimmut, Ilukkusiliginimmut ammalu Niuggutuliginimmut). Tânna suliaKapvik suliaKaKatiKatsialauttut tallimanik annigusuKattajunut nunalinnik Nunatsiavummi ikajugiamut kamatsialutillu namminigijangit taimangasuanit isumâlotigijangit kamagijaugiaKanninginnik.

Taimanganit 2010, tânna jâri tamât Nunatsiavut Taimangasuanit katimatsuanik, nunalimmit pigiasittausimajuk, sutaijajunik-ullumi katimaKattajut Nunatsiavummiunit taimangasuanit ilisimallagijut, KanuttogutiKajut nunalimmiut, ammalu KaikKujausimajut (ilautillugit itsasuanittaligijet) ammalu kenaujattâKattajut ammalu aulatautlunillu taikkununga Nk Itsasuanittanik SuliaKapvinganut, atuttauluasimalittuk uKâlautiKagiamut taimangasuanit pitjutaujunut. Tânna PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut Kaujisannik Ikajuttigennik, Inulimânut Kaujisattilagijet ammalu Inunnut Kaujisannik kaunsalinga Canadami (IKIKk) – kenaujannik tunitsilauttut ikajuttigetlutik taikkunungalu Nunatsiavut kavamakkunut ammalu Memorial Ilinniavitsuanga Newfoundland ammalu Labradorimi (MINL), sivullipâmik tigujaulauttuk Taimangasuanit katimatsuaniammata atuttautluni kenaujannik atugiamut atuttaulagijaugiaKasimajumut Kaujisagunnagiamut, ilinniatitsik, ammalu ikajullutik nunalimmi taimangasuanik pitjutaujunut. Tamannatuinnaungituk, tainna Atautsituinnautuk-miliun tâlatut ikajuttigennik tugâgutigijaulauttuk pijagegiamut atuttaugajattumik NunaKakKâsimajuit Kaujisannik ilautitaulauttuk ammalu atjigettisitluni ikajuttigetlutik aulatsigiamut suliatsanut ammalu sanaKatigetlutik ilinniataullagigajattunut ammalu PiusituKannik Kaujimajaugettunut, tugâgutigigumallagijanginnik pitâvalliaKullugit Inuit nunagijangit ammalu ikajullugit pimmagittumik Labrador Inuit ilukkusingit. Tamanna takunnâtauluattuk suliatsanut ikajutsitaulauttuk taikkununga PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut Kaujisannik Ikajuttigejunut angijualolauttuk, takunnâtlutik sunatuinnanik allanguattiujunik pinguajunut, unikkâgalajunut ammalu uKausikkut piusituKait, uKausiliginimmik, piulimajaujunik atugunnagiamut ammalu Kaujigatsanik aulatsigunnagiamut, kavamaligijet, sivukkatet, sivunganiusimajunik piusigijauKattasimajunut, ammalu ilauKatauliaKilluni taikkununga pitagijanginnik imâk ullu tamât inopvigijaujunut Inuit atuKattajanginnik ammalu piusituKagijanginnik. Sutaijajut itsasuanitanik suliatsait Kinugautigijaulauttut ammalu ikajuttautlutik atuttaulimmat tuniggusiangusimajuk.

Takugatsak 1

Nunanguak Nunatsiavummik

Nunanguak Nunatsiavummik

-> See the list of figures

Tânna alakkasâjak Kimiggujuk attuijunut taikkununga tamâgennik Nunatsiavut Taimangasuanik katimatsuaKattajunut ammalu PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut Kaujisannik Ikajuttigejunut ottugattauKattajunut itsasuanitanik iluani Nunatsiavummi, takunnâluatlutik itsasuanitanik suliagijaujunut suliagijausimajunut Rigolettimi ammalu Hopedale-imi, maggok nunalek pivalliatitsisimajunut angijualummik itsasuanitani suliatsagijausimajunut sanajautsiasimajumut ikajuttigeniammata akungani 2015 ammalu 2022. Ilisilaukkugut uKausikkut uKâlaKatigennimik akungani taikkununga itsasuanittaligijiujunut ammalu nunalimmiunik taikkununga maggonut suliatsagijausimajunut sepanik jârini takunnâgiamut sunait ilinniatitausimammangâmmik ammalu pijagettausimajunut ammalu Kanuk sivuppiagajakKomangâtta katingaluta kamagiamut apomautigijaujunut ammalu piunippâmik atuttausonik itsasuanitanik Kaujisagiamut iluani Nunatsiavummi.

Pisimajumit Taimangasuanitanik katimatsuasimajunut omunga Itsasuanitanik Suliatsanik AtuliaKigiamut

Tânna sivullipâk Nunatsiavut Taimangasuanitanik katimatsuanik sakKilauttuk Nainimi ukiumi 2010 pikKujilaummat Joan Andersen, itsivautak piulimapvilialuk katimajinginnut Makkovimmi Taijamut White Elephant Museum. Taipsumani, inuit Nunatsiavummi sâpviKalauttut sutaijajunik apomautinnik taimangasuanit-ilinganiKajunut pitjutaujunut. Upingasâmi 2009, taimangasuanit illualuk pitaKajumk ilukkusinnik piulimajausimajunik ikilauttuk nungutluni Nainimi. Taipsumanitsainak, katitsutausimajut Nainimi Moraiviap Misiuninga Piulimapvilialunga napvâtaugiallataulauttut sujuttausimajumut misiunet illualungani. Tamannaugaluatluni Nainiup piulimapvilialunga ikisimagaluatluni 2000-imi, taikkua katitsutausimajut Kanuilaungitut piggautiKasimammata Nainiup akilittutaulugatik ikijunniatinginnut, Torngâ·sok Ilukkusiligijet Iningata suliaKattingit, ammalu prâvinsikkut kavamangata nungotsitailigijet tingijokkut tikilauttut sakKititsigiattugamut tuavittaugiaKajunik kiggatotinik tapvainak ikisimaligemmat, KinugautiKalaummat Aulatsijinga Torngâ·sokkunut. Nuti Torngâ·sok Ilukkusiligijet Ininga ikiniatluni 2005-imi, asiujiniatlutik unuttualunni ilukkusiligijet piKutinginnik Kanuittusuatuinnanik. Kanuk ikisimammangâmmik Kaujijaulautsimagatik, isumâlotigijaunginnaniatluni ikijuKagiallagajanninganik nanigiallakiak Nunatsiavut satjugiangani, piluattumik iluani nunalimmi Hopedale-imi ikKanattumagimmik katitsuisimammata tamâgennik nutaungitutsajannik ammalu piulimajaujunik piKutinik tigumiattaumata iluani taimangasuanit Moraviap misiunet illualungani.

Jâringani 2009, Joan Andersen ammalu Jamie Brake (tainna Nunatsiavut kavamakkut itsasuanittaligijinga taipsumaniulauttuk) uKâlautiKalauttut Kanuk piunippâmik kamagajammangâmmik taikkuninga apomautigijaujunut. Joan pikKujilauttuk taimangasuanit katimatsuajunut kiggatuttinginnit ilonnainit Labrador Inuit nunagijanginnik Kanukkiak pigiasigajammangâmmik sittutitsigajammangâmmik taikkuninga pitjutaujunut. Tânna Nk Itsasuanitanik SuliaKapvinga kenaujattâgunnalauttut Tasiujatsuak kenaujakkuvinginnit katimatsuatitsigiamut, ammalu katimaniammata siagugiangulimmat takKinik, atautsik ikKanannipâK sakKilauttuk ilonnainut kajusiutigijautluni ilauKataujunut una tamannaugiaKanialittuk jâri tamât. IlangagijaulikKuk Nk Itsasuanitanik SuliaKapvinganut jâri tamât kenaujattâKattalittut ikKanannipângutluni kinakkutuinnait KaikKujauKattatillugit ilinganiKajunut taimangasuanit pitjutaujunut nunakKatigengitumi.

Tânna sivullipâk naittuk uKâlautausimajuk ukua SSHRC Ikajuttigegajammangâmmik Suliangulluni tuniggusiak ikajutsigiamut taimangasuanit-ilinganiKajunut suliagijaulluni Nunatsiavummi sakKilauttuk 2012-imi katimatsuaniammata Makkovimmi. Taipsumani tainna, Dr. Hans Rollmann, ilinniaKattajut Moraviap/Inuit piusigilautsimajanginnik taikani MINL, taisilauttuk tainna SSHRC-kenaujattâKattatuk Nunalik-Ilinniavitsuak Kaujisannik Suliangujuk (sivukkatinga una Lisa Rankin) ikajuttigesimajut nunalinnut siKinganettunut Labradorimi, ammalu pikKujilauttuk sunakiak atjigalanganik isumagijaugajakKotuk Nunatsiavummi kamagiamut taimangasuaniusimajunik isumâlotigijaujunut. Jâringani 2014, suliagijaugajakKomangât akuni Kaujisagiamut ikajuttigellutik sivuppialauttuk taipsumani Nunatsiavut kavamanga SuliaKapvinga Ilukkusiliginimmut, Pinguatuliginimmut, ammalu Niuggutuliginimmut atittâviKaniammata tukisiKatigennikut ikajuttigegiamut ilinganiKajunut ilukkusiliginimmut Kaujisagiamut ammalu sakKijânginnaKullugit taikkununga Memorial Ilinniavitsuanganik Newfoundland ammalu Labradorimi. Malitluni tâpsuminga angiKatigegutimmik, Dr. Tom Gordon, tainna AngajukKâk Nitjâtuliginimmut taikani MINL ammalu sâlaKattisiKattajuk Inuit-Moraviap nitjâguset piusituKanginnik, KaikKujaulauttuk taipsumunga 2014 Taimangasuanit katimatsuajunut Kaujititsigiattugiamut pivitsagijaujunut ilinganiKajunut SSHRC IkajuttigeKattajunut Tuniggusianganut. Suliatsak pivalliatitsigiamut kenaujait pitâgijausimajut taipsumaniuniammat, ammalu ilautitsigiamut sanajaunninganut akuni Kaujisagiamut ikajuttigenimmik pimmagiulauttuk pitjutautluni uKâlautigijaulauttuk 2014 katimatsuaniammata. Tamakkua uKâlaKatigennik sakKititsilauttuk tungavimmik sutaijajunut ikajuttigegiamut suliatsanik ammalu atuttauliaKittauniatluni taikkununga PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut Kaujisannik Ikajuttigejunut. Itsasuanitanik Kaujisannik isumagijaulaummijuk sivulliutitaugialik unuttumaginnut nunalimmiunit pigiannimit ikajuttigeliaKiniammata, ammalu piusigijautsiaKattasimajuk kajusiutigijauKattasimajunut itsasuanitanik suliangujunut sakKititsigiamut pigumaliaKigiamut ammalu atuttausongujumik sanaliaKigunnagiamut (Sâk 1).

Sâk 1

Ottotik ilinganiKajunut Nunalimmi Itsasuanitanik Suliangujuk iluani Taggami Labradorimi

Ottotik ilinganiKajunut Nunalimmi Itsasuanitanik Suliangujuk iluani Taggami Labradorimi

-> See the list of tables

Taimanganit 2014, ilonnait Nunatsiavut Taimangasuanik katimatsuaKattasimajut ilautitsiKattasimavut angijumik uKâlautisijauKattatluni pitjutigillugu PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut Kaujisannik Ikajuttigejut ammalu suliaKaKatigejangit suliatsanit. Nalunallungituk, tainna katimatsuanik sakKititsisimajuk pimmagittunik pivitsanik ilautitsigiamut akungani nunalimmiunik ammalu KaujisattiuKattajunut, katimaKataugunnatunut atautsimit nunalimmit ilinniagiamut pitjutigillugit kajusiutigijauKattasimajunut ammalu apomautigijauKattajunut iluani asinginni nunalinni, KaujimaKatigegiamut, pikKujaujunut nutânik suliagijaugajattunut, ammalu nalunaitsigiamut ikKanattunik pitjutaujunut sâpvigijaujunut nunakKatigengitunut upvalu immigolingajunut nunaliujunut, ammalu ilauKataujut KaujititsigunnaKullugit utipvigillugit ammalu sakKititsigiamut nutânik Kaujititsiutinik Kaujisattaujunut pinianniujunut. SakKititslaummijut pivitsanik ilinniavimmejunut ammalu Kaujisattinut niuggugiamut nunakKatigengitumk ammalu ilinnialutik sunamikkiak Nunatsiavummit, inuKutinginnik, ammalu tugâgutigijanginnik. Nâjigiamut, pivitsaKalaummijut ullusiugiamut ammalu Kimiggugiamut atjiKangitumik piusigijaulautsimajunut ammalu ullumiulittuk pitagijanginnik taipsumunga nunalimmut ammalu takunnâluagiamut ilinganKaluattunut pigigialinginnik ammalu pigumajautsiatunut.

Nânningani, 15 itasaunitaliginimmut suliatsait ikajutsitaulauttut taikkununga PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut Ikajuttigejunut. Tamakkua suliatsait ilijaulauttut ilinganiKajumut isumagijaugalajunut nunalimmi itsasuanitanik suliagijaugajattunut (Atalay 2012; Colwell-Chanthaphonh and Ferguson 2008; Colwell-Chanthaphonh et al. 2010). Ikittut suliangujut pitâgijaulauttut ammalu aulatautlutik ilisimallagijunut itsasuanittaligijinnut (angijummagimmik ilisimallagijut sivulliutitautlutik) tigusilauttut ammalu ilinniatitsitlutik Inuit inosuttunik nunami suliaKagiattugiamut ammalu kamagunnagiamut atugunnalutillu Kimiggugiamut ammalu kamagunnagiamut ottugattaugiaKajunut ammalu ilautitsigiamut Nunatsiavut nunagijangit Kaujititsiniammata ammalu katimanialimmata nânningani atunik nalliuvinni. Asigiallait pigiasittausimajut aulataulualauttut Nunatsiavummiunut ammalu Nk itsasuanittaligijinginnut kamagiamut nokkujuKattasimajunut isumakkut ânniatausimajunut taikkutigona iluani suliaKapvini piusiKatlutk (Davies 2020; Yellowhorn 2006). Pigianniami, tânna itsasuanitanik suliangujuk Rigolettimi ammalu Hopedale-imi katalauttut nanikiak KikKagalangani pigumajaujunut, immaKâ, nalunalungituk pisimatluni Sillimanniup taijamik “hybrid practice” (2009) ikajuttigejunut itsasuanittaligijet Kaujisagiamut Kinugautigijausimajumut aulatauluatilluni Inuit nunagijanginnut, aulatsiKatigetillugit nunalimmut ammalu ilisimallagijunut sivukkatinginnut, ammalu suliagijautluni tamâgennut Inunnut ammalu ilisimallagijunut sakKitillugit isumakkut (Rankin et al. 2022).

Ilonnait suliangujut, isumagilunnagit Kanuk angitigijumik ilijausimagaluatlutik ammalu ilautitsisimagaluatlutik, unuttumaget puiguttausimalauttut. Atunik suliatsanut iliget sivullimi tunitsilauttut Kinugautimmik kenaujattâgumatlutik ikajuttigegiamut-pigiasititsilauttuk Suliatsanut Aulatsigiamut katimajinginnut (SAk) ilauttitsilauttut atjigengutlutik numarangit ilisimallagijunut ammalu Nunatsiavummiunik, ilautillugit inosuttut ammalu InutuKait (PiusituKat ammalu Asianottauvalliajut 2015). Tamâni suliatsait uKâlautigijaulauttut akuni ammalu illigijaujut tamâgennut Inunnut ammalu ilisimallagijut uKâlaKatigetsialauttut. Kinugautet Kangaulimmat utittitauKattalauttut allaKattasimajunut sutaijajut tautsetauKattagiaKalaummata kamagiamut taikkununga isumâlotigijaujunut. Malitluni SAk kenaujait angittausimatlutik, suliatsait nottitauKattalauttut malitsiagaluammangâmmk kamagijauKattagiaKalaummata, angittausimagiaKatlutik taikkununga Nunatsiavut kavamakkut Kaujisattet UKautjigiajet katimattinginnut, ammalu pigunnautet taikkutigona Nk Itsasuanittaligijet SuliaKapvinganut. Atunik takkunangat katmajinnit pitâKattalauttut jâri tamât Kanuk pitsiasimammangâmmik allaKutinnik, tamâtsainak Kimiggutaunginnatlutik. Tânna ilonnasiammaginga PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut Ikajuttigejut sutaijajunik silatânimiunit KimiggutaugiaKasimajut, ilautillugit pimmagijaugiaKasimajumut SSHRC KikKanganelimmat Kimiggutaunimmut ammalu maggonut immigolingajunut katimajinnut Kimiggutautlutik taikkununga Inuit Tapiriit Kanatami-ikunut (ITK) (tânna sivullipângulauttuk pijagettautluni KikKanganelimmat ikajuttigennik sivungagut nuititaukKâgani ITK-ikut Nunatsualimâmi Tugâgutigijaujumut ilinganiKajunut Inuit Kaujisannimk). Tainna tullinga ITK Kimigguniammata nuititauniatluni upingasâmi 2022-imi.

Tânna itsasuanittanik suliangujut suliagijausimajut Rigolettimi ammalu Hopedale-mi pigiannimit tigujaulauttut nunalimmiunut Inuit Nunalet kavamakkunut ilangagijaulluni Nunatsavut kavamakkut 2014–2020 Niuggutuliginimmut Tugâgutinganut. Ukiungunialimmat 2011–2012-im, tainna Rigolet Piusigijaulautsimajunut katimajingit KaikKujilauttut nuti Nk Tullia Ministeringa Dave Lough ammalu Nk itsasuanittaligijinga Jamie Brake nunalimmogiamut uKâlautiKagiamut takunnajanginnik ilinganiattumut niuggutuliginimmut nunalimmi. KinugautiKalauttut ilautitsigiamut ullotillugu aullaKattagiamut umiakkut ammalu nunalimmi inuttatiuiKattajunut, ammalugiallak naittumik taikaneKattagiamut niuggugiattuKattajut atutillugit Rigolettimik akKutigijausongutilluni taikunga Mealy KakKasuanginnut Nunatsualimâmi SilakKijâpvinga (Akami-Uapishku-KakKasuak) atutillugit Kanuittusuatuinnanik pinianniujunik ullusiugutautillugit Inuit ilukkusingit ammalu tunitsigunnagiamut nunalimmi kenaujaliugutaugajattunik (Brake 2013; Rankin and Gaulton 2021; Rankin et al. 2022). Isumagisimajangit ilautitsilauttuk pivalliatitsigiamut attanik-kilometer takiniKajumut satjugiami pisupvimik pisimajumit mânnaluatsiak nunagijangank ammalu aijumut Double Mer Nuvunganut Itsasuanitanik inigijaujumut, tainna 18th century jâringita nunak aggatausongujuk ammalu sanattaugiallataulluni. KinugautiKalaummijut itsasuanitanik Kaujisattaugiamut iningani ilinnialualiagiamut pitjutigillugit piusigijaulautsimajunut ammalu sakKigajakKotunut taimangasuanit piviannatunik iluani nunakKatigengitumi ilagiattaugajattumut tulligegettaminik niuggutuliginimmut pinianniujunut (Brake 2013). Tamakkua suliangujut âtitaulauttut Nk Taimangasuanit katimatsuajunut uKâlautigijausonguniammata, taipsumani itsasuanittaligijik William Fitzhugh pismajumit Smithsonian Institution ammalu Lisa Rankin pisimajumit MINL KaikKujausimalauttut ilauKataugiamut Kaujisajunut ammalu aggajunut, isumagillugit. Nunalet Kaujimattitaulauttut ammalugiallak pigiannimit Kaujisattausimajunut ammalu inet ottugattauliaKilauttut tapvainak (Brake 2013; Rankin 2014), tâvatuak suliangujuk pigiasittaulauttut ikajuttigetluni tunitsigeniammata taikkununga PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut Ikajuttigejunut jâringani 2015.

Hopedale-ik tunitsisimajangit taikkununga Nk Niuggutuligijet Tugâgutinga sivullimi asiangulauttuk ilingajumut pivalliataunninganik Kaujimajautsiagettumut Hopedale Misiunet Nunatsualimâmi Piusigijaulautsimajunut Ininganut, ikajuttigetlutik SilakKijâpviligijet Canadami (Nunatsiavut kavamanga 2014). Tâvatualli, tusaumakKâluni pitjutigillugit itsasuanitaligijauniattumut Rigolettimi taikani 2016 Taimangasuanit katimatsuajunut, Hopedale KinugautiKalauttut itsasuanitanik Kaujisagiamut pivalliatitsigiallagiamut ottugautinik ilautitaugiamut iluani Canadami Pijagettausimangitumut Tulligegutingani ilingajumut silatsuami Taimangasuanet inigijaujunut. Pannaigutingit ptâgiaKalauttut itsasuanitanik aggagiamut iluani mânnaluatsiak nunagijaujumut, sanajausimajumut Kângani 16th–18th-jârigijausimajunut. Agvituk Inuit apviniattet nunagisimajanga (Bird 1945), ammalugiallak itsasuanitanik KimiggutaugiallagiaKalauttuk unuttumaginnut Inuit inigijausimajunut Kanitangani nunalimmik sakKititsigiamut pitagijanginnik ottugagunnagiamut. Rankin ammalu ilinniatamminik KaikKujaulauttut ikajugiamut tâpsuminga Kaujisannimik piggautigijaugasuajumut (Gaulton and Rankin 2018; Rankin and Gaulton 2021; Rankin et al. 2022).

Tamannaugaluatluni tamammik suliangujut pigiasittaulauttut ammalu aulatauKatigettautlutik Inuit nunagijaujunut, pigiasilauttut piusituKannik itsasuanitanik tugâgutigijaujunut. Tamanna apomattaulauttuk tamâgennut nunalinnut ammalu itsasuanittaligijiujunut Kanukkiak mikilligiattisigiamut taikkununga tugâgutnnik tigumiagiamut pigumajaujunut taikkununga PiusituKait ammalu Asianottauvallajunut Ikajuttigejunut ilautitsigiamut, sakKititsigiamut ilisimallagijunit Kaujisagiamut, ilinganiKajunut PiusituKannik Kaujimajaugettunut, pitâvalliaKullugit Inuit nunagijangit, ammalu ikajutsigiamut pimmagittumik Inuit ilukkusingit takutauniattumut niuggutiliginimmut tugâgutiuijunut. Tamanna piusinga kajusiutigijaujuk ammalu malitluni atjigengitunik pigumajaujunut iluani maggonik nunaliujunut, isumagillugt atjigengitojunik iluani nunalet piusigilautsimajunut, ilukkuset ammalu KanuilingatsiaKonninga, nânninganik sakKititsiniatluni atjigengitunik pinianniujunut ammalu sivulliutitaugumajunut atunik nunaliujunut. (Atalay 2012; Colwell-Chanthaphonh and Ferguson 2008; Lyons 2013).

Tainna itsasunitaliginimmik Rigolettimi pigiasilauttuk ajunnatongitumik aggatlutik ammalu Kaujisatlutik nunalet inosuttungit tigujaulauttut suliaKaKatiKagiamut itsasuanittaligijinnik nunami ammalu suliaKapvigijanginnik, tâvatuak sakKititsilauttuk apomautigijaujunut. SuliatsaluviniKalauttut itsasuanitanik, tâvatuak Rigolet mikijutuinnak nunalinga ikinnisanik inunnik 250-imit, ikittut inosuttut atuinnaulauttut suliaKagunnagamut atuinnaujunut ilauKataugiamut. Tamanna takujaulauttuk sangijumik nunalmmi taimangasuanit katimajinnut ikajulauttunut suliangujumik. Sivullipânganik jâringanik itsasuanitanik suliagijaujunut, taikkua Rigolettimi Taimangasuanit katimajingit sivulliutitsilauttut suliaKapvisaup initsanganik aggagunnagiamut iliget taikani taijamut Netloft Piulimatsivialungani—nunalimmi taimangasuanit illualunga ilaget pitaKalauttunut piusituKannik piulimatsiKattajunut oganniatet piKutinginnik—taikkua nunalimmiut takusonguniammata sakKisimajunut ullu tamât aggataujunit. Tainna Netloft ininga atuttausiasok ininga atajuk nunalet niuvipvinganut, sananguavik, inuttatinut itsavinga, ammalu umiannut imânopvinga. Ullu tamât, ilangit itsasuanitanik iliget ammaigiattuKattalauttut ukuanginnik taikani Netloft-ingani nunaliimmiunut salummasainialimmata ammalu allaKattalutik napvâjanginnik aggatausimajunit. Tapvainak pulâgiattauKattalaukKugut, ilangit ullu tamât tamâneKattatillugit. Piujualolauttuk ininga nunalimmiunit ammalu itsasuanittaliigijinnut KaujimaKatigetsiagiamut ammalu ilinniaKatigegunnagiamut asimminit, ammalu nunalimmiut nunalimmit tautsegiattugiamut Kaujimagettanginnik. Taimâk piusiKalluni, nunalimmit Kaujimajaugettut tigujaulauttuk itsasuanitank Kimiggugunnagiamut takuKatigennikut piKutivininnit, Kaujisattinut ammalu asigijanginnit. Atautsikut, Kaujisattet iligengit suliaKaKatiKatlutik Nunatsiavut SuliaKapvinganik Inositsiagittonimmut ammalu Inulimânut Pivalliatuligijiujunut atutillugit tânna Smithsonian Kaujisattet umianganik tigusigunnagiamut inosuttunik ammalu inutuKannik niuggugiattugiamut atuniKatsiatunut iniujunut aivigisongujanginnik imminik. Taimâk aullasimannik nigiugijaunginnalauttuk, tunitsijumut inositsiagittonimmik ammalu KanuittailikKulugit taikkua nunalimmiut, itsasuanittaligijet ilinniatillugit unuttumaginnik ilinganiKajunut Inuit inosinginnik iluani nunakKatigengitumi (Jolicoeur et al. 2016).

Kângivallialimmat, asigiallait piniannisait ilagiattaulauttut puttusivallagiamut nunalimmi tunitsiKullugit ammalu asianut nollutik ikKanajttunik kajusiutigijaugiaKanjunut nunalimmut. Ottotigllugu, ilinniavimmit pijagesimajuk Kayley Sherret suliaKaKatiKalauttuk nunalimmiunik annigusugiattugiamut itsasuanitanik piKutinik sanagiamut 3D Kimiggutaugiamut takugatsausonik iluani Netloft-imi. Tamanna angijualolauttuk, mânnaluatsiak Nk maligatsangit isumajâgutiKattalungitut taipsuminga Netloft-imik upvalu asigiallanik illualunnik Rigolettimi kamagijautsiagiamut ilijaumajunut katitsutaugunnagiamut. SuliaKaKatigilaummijavut sutaijajunut nunalimmi katimatluta sanagamut Kaujigatsanik nalunaikkutannik ilijaugiamut itsasuanittaligijet iniujunut sakKititsigiamut tukisijaugajattunik ilinganiKaniattumut nunalimmi Kaujimajaugettunut. Inulimânut tusagatsaligijingit KaujimakKujijut suliagijaujunut nunalimmi ammalu ungatâni puiguttaulauttut itsasuanittaligijet suliaKattinginnut ammalu nunalimmi ilinniavimmejunut. Pigunnalippata, tigusilaukKugut ilisimallagijunik pivalliatitsigiamut itsasuanittanik suliagijaujunut. Birdseye Inc., Rigolettimit Inummut- nammnigijaujuk-ammalu-aulataujuk tingittitausot atjiliugutik kamapanik, tigujaulauttut sanagiamut takuminattunik takugatsanik ammalu 3D atuttausonik aggatausimajunut. Nânningani, ilauKataujut jâri tamât Nunatsiavut Taimangasuanit katimatsuajunut pivitsaKattisisimajuk Rigolettimiunik namminiKagiamut “itsasuanitanik suliangujumik” uKâlaKatigennikut NunatsuavummiuKatinginnik pitjutigillugit Kaujijausimajunut ammalu sakKititsigiamut isumagijaugajattunut namut aigiamut suliagisimajangnnik. Ullumi itsasuanitanik suliangujuk Rigolettimi suli pijagettaugasuajuk aggatillugit malitsialutik Rigolettimi pigumajaujunut ilinganiKajunut niuggutuliginimmut ammalu unuluanik nunalik pijugiutigijanginnik ammalu atuKatigegiamut. Tâvatualli, suliangujuk unuttolungituk itsasuanitanik aggagiamut ammalu niuggutuliginimmut tugâgutigijaujunut iniKagiamut ammalu atuKatigegiamut ilukkusinginnik ammalu piusigijaulautsimajunut.

Ilinniasimalluni pitjutigillugu Rigolet itsasuanitanik suliangujunut taikkutigona Taimangasuanit katimatsuaKatigejunut, tainna nunalik Hopedale-imi Kaujititsilauttut taimâtsainak suliaKakKujijut pigiasititsigiamut ottugautinginnik ilautitsigiamut Canadami Pijagettausimangitumut Tulligegutinganut ilingajumut Silatsuami Taimangasuanit nalunaittaunitsanganut. Tainna ottugautik taijaujuk Tânna Pingasut Jârilet Hopedale sakKititsilauttuk pingasunik pimmagittunik ullosimajunut nunalimmi piusigijaulautsimajunut, ilautigillugit 16th–18th-jârigilautsimajanginnik Moraviap misiuningit ammalu ilinganiKajunut Inuit nunanga; ammalu ullumiulittuk inigijaulittunut Hopedale-imit maligaliattigut inigijaullagiujuk Nunatsiavummut. Itsasuanitaliginimmik Kinugautigijausimajuk Kaujigiamut sunait tamânekKomangâmmik sivullimi inigijaulautsimajumut Inuit nunanga attutausmajumut mânnaKammik nunalik piguvallialimmat. Kaujisannik atajuk Inuit nunanganut inuKalauttumut taipsumanitsanak suliagijaunialauttuk sakKititsigiamut nunakKatigengitumik pitagijanginnik. Nunammotaujut-sajuppalattisijuk takujaliutik Kinugautigijaulaummijuk iluanut Moraviap iluvipvinganut tainna siKumilauttuk âkKitaugunnangiumatluni. Hopedale Kaujimagelauttut takunnâtaujumut ilinganiKajunut Kaujimajaugettunut asianottausimajunut Rigolettimi ammalu taimaimmat Kinugautigijaulauttuk Kaujimajaugettunut tautseKatigegiamut akungani inosuttunut ammalu InutuKannut angijummagiulauttuk atuttausimajuk suliangujumut suliagijauguamatluni. Hopedale-imi, aulatsiKatigejut iliget pigiasilauttut atugajannitinik sutaijajunik kajusiuitigijautsiatunut tugâgutinnik pivalliasimajattinik Rigolettimi—piluattumik, atulluta suliaKapvitinnik sanagiamut pivitsanik Kaujimajaugettunik tautseKatigegiamut. Tânna Hopedale Taimangasuanit katimajingit, Apvitok Sivumuak, sakKititsilauttut itsasuanitanik iliigenik atugunnagiamut suliaKapvinik Kimiggusonik initsamik iluani takuminattumik taimangasuanit misiunet illunganik iniKajumut ommatigijaujumut nunalimmik. Hopedale anginitsaumat Rigolettimit, inuKajumik Kanitangani 600-inik, unuttumaget inosuttut ottugalauttut uvattinik suliaKaKatiKagumatlutik. Tamannaugaluatluni, tukisinattolauttuk suliatsak pigiasimmat aujami 2017-imi âkKigiattaugiaKalauttuk tugâgutinga atusimajattinik Rigolettim kajusitsiagunnagiamut nunalimmi suliangujumut Hopedale-imi nâmmaluattumut tamâgennut itsasuanitanut ammalu nunalimmi ilukkusigijanganut.

Ajunnalaummat, ikittut amiakkolaukKut taikani Agvituk nunangani aggagunnagiamut, ammalu umiannik atugunnagiamut nunakKatigengitumut aigiamut ininganut ammalu Kaujisattaugumajumut atuinnaunginnalaungitut. Ammalugiallak, tainna ammanginnalauttuk suliaKapvik iluani Moraviap Misiuningani pulâgiattausiaKattalaungituk, unuttumaget nunalimmiut uppiniKalaummata ininga ijuguKalaummat (Rankin et al. 2022; Rankin and Ramsden In Press). Taimaimmat, tânna Agvituk itsasuanitanik suliangujuk tapvainak sungiutigiaKalauttut nutânik sakKiKattasimajunut ammalu nalunaitsigasuagiamut nutânik atuttausonik angutigasuagiamut Hopedale-imi tugâgutigijaugumasimajunut. Taimâk pigiamut, atulaukKugut itsasuanitanik nutânik pinianniujunut ammalu tigusitluta itsasuanitanik piKutinginnik silatânut siliaKapvimit ammalu asianut notlugit nunalet ininganut, suli sakKititsitluta pivitsanik nunalinnut inosuttunut pijagegiamut suliatsaginiattanginnik, ilinnialuta inutuKannit, ammalu katitsuigiamut Kaujisattilagijinnit itsasuanitanik Kaujisimajanginnik ilinganiattumut atuttaujumut Tulligettitausimajop ottugautinginnut.

Sivullipânganik jâringani, iligek Dr. Laura Kelvin suliaKaKatiKalauttuk ilinniavimmejunik Kaujigiamut pigumajaujunut ammalu sunanik ilinniagumammangâmmik aujauniammat. Taikkua kajusiutiKalauttut katingaKatigetlutik apitsugiamut Hopedale-imi inutuKanginnik pitjutigillugit piusituKannik ilinganiKajunut ikittunut itsasuanitanik napvâsimajattinik, sollu piKutinik ilinganiKajunut pinasuannimik, mitsunik, Kajaliugiamut, ammalu Kimutsinik. Taikkua iliget suliaKaKatigelauttut pivalliatitsigiamut apitsotitsanik ammalu nalunaitsitlutik nunalimmi InutuKannik Kaujimagettunut pitjutigillugit atjgengitunik piusituKannik pinianniujunut. Tamakkua apitsutausimajut taggajâliuttaulauttut ammalu âkKisuttautlutik taikkununga ilinniavimmejunut sanagiamut naittunik taggajânnik. Tamanna atuttausimaniattiluni pingasunik jârinik, ammalu taikkua Agvituk Itsasuanitanik YouTube takujausok (https://www.youtube.com/channel/UCE7rjhJFWhVbnHqXC7ueqbA) atuttausimajuk takutitsigiamut taikkuninga takkajânik iluani nunalimmi. Tânna suliangujuk atuttauluasimalittuk Kaujimajaugettunik asianottisigiamut akungani inosuttunut ammalu InutuKannut ammalu nunalimmit takunnausigijaujunut sakKititsisimavuk akuni ikajuniattumut. Nalunalungilak, inosuttut ilauKatausimajuk suliatsanut uKasimajut itlukkijâlualittut pulâgiagiattugiamut InutuKannik Kangatuinnak apitsugumalimmata pitjutigillugit piusigijaulautsimajunut ammalu ilukkusigijanginnut ammalu InutuKait suli takutitsigiKattavut pijugiutigijanginnik inosuttojunut pigiasititsilauttunut tâpsuminga ilinniagamut pitjutigillugit piusituKagisimajanginnik. (Rankin et al. 2022).

Taimâtsainak ilisilaugivugut atjigijanganik ilinniatausimajunut aullaKattaniammata Kanittumut iniujunut. KaujimaKattalaungilagut Kanuittunik piKutivinannik napvâKattanialaummangâtta taikkuningat Kaujisattaujunut, taimaimmat ilagillugit itsasuanitanik napvâsimajattinik sanalaukKugut asigiallanik piusituKannik pinianniujunut, sollu paungatagiak, taimâk ilonnait ilinniasonguniammata katingaKatigetillugit ammalu ilinniagunnagiamut nunamelimmata. Tânna piusituKannik itsasuanitanik suli ammalu inosuttut ilauKataujut aggagiamut, GPR, ammalu suliaKapvimi suliagijaugialet, tâvatuak aippagijauvuk kamagiamut Kaujimajaugettunik tautseKatgegiamut ikajulauttumut sanagunnagiamut. Rigolettimilli, allatausimajut pisimajumit Agvituk Itsasuanitanik suliangujumit atuKatigettaulauttuk taikkununga Taimangasuanit katimatsualauttunut, Kangaulimmat nunalimmit inosuttut sivukkatiuKattalauttuKaujititsiutinni. Iluani Hopedaleimi, suna pigiasititsisimajuk piusituKannik itsasuanitanik suliangujut manna atuttauKattalittuk nunalimmi KanuittailikKunagit ammalu ilukkusinnik kajusiutiKagiamut (Rankin et al. 2022).

KanimmasiKalaummat Covid-19 silatsuamut siammasimajumut, nallengit ukunangat Rigolet upvalu Hopedale suliangujunut nâmmangitumik nâjisimajut, ammalu suliatsak suli suliagijaugiallagiaKakKotuk atautsigiallamut nalliuvmmut. Ammalugiallak, tainna silatsuamut siammasijuk nukKatitsilauttuk 2020 Taimangasuanit katimatsuagiamut. Tamannausimmat, ukua uKâlaKatigennik pigiasittaulauttut 2021 Taimangasuanit katimatsuaniammata Nain-imi, ammalu suli aujauniammata taikkua allasimajut sukkaitumik katigunnasimaniammata ammalu uKâlaKatigillugit sakKisimajunk itsasuanitanik ikajuttigejunut. Tânna ikKanattoninga iligenimmik pivalliasimajuk – tamâgennut Kaujisattinut ammalu nunalimmiunut – takutsauvuk uKâlaKatiKaniagatta, pimmagiummat suli ikajuttigegiamut.

“Kanga Itsasuniattaligijet Utilâtton?”: Tânna UKausikkut uKâlaKatigennik

ImmaKâ ikKanattumagiuvuk tamannauluattuk unuttualunnik ilisimagatta ilonnanginnik nunalimmit Kanuilingatsiamangât itsasuanittaliginik. Inosuttut ilautillugt, ammalu InutuKait ilautillugit, pivitsaKattisiluattuk iilonnanginnik piuntsamik nakutsagiamut atunik ilonnanginnik, ammalu unuttualunnik ilinniasimavugut pitjutigillugu sivulliviniusimajut. ImmaKa ikKanattumagik.

Joan Andersen, Makkovik

Joan Andersen, uKâlattik taikani White Elephant Piulimapvivialungani Makkovimmi ammalu tainna pigiasititsisimajuk taipsuminga Taimangasuanit katimatsuajunut, uppiniKajuk itsasuanitanik suliangujut ilinganiKajut nunalimmi piujumik attuisot Nunatsiavummi. Joan takugiulautsimajuk itsasuanittaliginimmut ilauKataulautsimagami sivungani maggunut pigiannimi nunalimmi itsasuanitanik suliagijaulautsimajut nânningani 1990-inik ammalu pigiannimi 2000-ini Makkovimmi taikkuninga nunalet inosuttunut (Cary 2004; Loring and Rosenmeier 2000). Atautsik tâkkunangat suliangujunut, takunnâluatlutik nutaungutigijumik 18th jâringnnit Inuit ukiumi inigijaulautsimajumut taikani Adlavik Kikittanginni (Loring and Rosenmeier 2000; 2001), ilautitsituinnalaungituk nunalet inosuttunginnik nunami ungatânik sutaijajunut jârini tâvatuak sakKititsilauttuk pivitsanik ilauKataugiamut katimatsuajunut, Kimiggugiamut piulimatsivialunni katitsutausimajunut, ammalu takuKatigellugit ilisimallagijut itsasuanittanut ammalu asigiallanik Kaujisattiujunut. Tamannausimmat, tamakkua atuttausimajut sakKititsiliaKilauttuk Kanuttugutinnimik itsasuanittaliginimmut sakKititsiniattumik ilanginnik nunalimmi ilinnavimmejunut ilinniagiamut ilinniavitsuami. Allât, allasimajut ammalu mânnaluatsak Nk Itsasuanittaligijinga Lena Onalik pijagesimajut atautsimik taimattusainamik suliagijausimajumut. Joan imminik atusimajanga taikkununga itsasuanittanik suliangujunut tunitsilauttuk pigumaliaKigiamut pivalliatitsigiamut jâri tamât Taimangasuant katimatsuatitsigiamut taimaimmat Nunatsiavummiut pivitsaKasonguniammata ilinniagiamut piusigijaulautsimajunut.

Joan uKasimajuk tamammik katimatsuasimajut ammalu ikajuttigesimajuk angilligiattisisimajuk Kaujimagettanginnik itsasuanittaliginimmut ammalu sakKititsisimajuk pivitsanik katimaKatiKagiamut asinginnik Kaujisattinik, sollu William Fitzhugh ammalu Lisa Rankin. Suliagijausimangikaluatluni Makkovimmi taikkununga PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut Ikajuttigejunut, ‘ilinnialuni pitjutigillugit suliagijaujunut Rigolettimi ammalu Hopedale-imi taikani Taimangasuanit katimatsuajunut sakKititsisimajut Makkovimmiunut KaujimaKatigeKattalttunut taipsumunga Rankin-imut pitjutigillugit suliagijaugajakKotunut GPR atutillugit Kaujisannimik iluani nunalimmi jârini Kaijuni. Isumagisimajait innaminuattausimajuk asinginnut allaKattajunut. Marjorie Flowers, AngajukKâk Hopedale Inuit Nunalet kavamangan ammalu iligengujut taikkununga Agvituk itsasuanittaligijet suliangujut aulatsijingit, uKasimavut “tainna katimatsuanik piujosimavuk Kaujigiangit ammalu asigiallait suliagijaujunut asinginni nunaliujunut ammalu sakKititsilaummijuk isumagijaugajakKotunut sunait suliagijaugajakKomangâmmik Hopedale-imi” ammalu itsasuanittaliginimmut ilinniasimajuk pitjutigillugit katimatsuaKattajunik kiggatusimajuk ikKaumajamminik Inuit atautsiatlutik iniKasimajut nanituinnak Nunatsiavummi ammalu nunagijausimangituinnatunut ullumiulittuk: “Tânna itsasuanitaliginik ikajuKattajuk Kaujigiamut Kaujimajaungitunik akungani mânnaluatsiak nunagjaulittunut. Kaujimavugut inigisimajavut, ammalu itsasuanattiliginnik inet omappata taimaimmat uvagullu.” Jack ammalu Inez Shiwak, atâtak ammalu panigek Rigolettimit ilauKatausimajut aulatsigiamut Rigolettimi Itsasuanittank suliangujumut, taimâtsainak nittugelauttuk taipsumunga Taimangasuanit katimatsuaKattajunut imâk “takuKattagiamut nutânik inunnik, Kaujigiamut pitjutigillugit suliatsanik ammalu kenaujattâvnik, ammalu katiutillutik ilinniagiamut ammalu ikajuttigegamut ammalu nakit pisimammangâmmik. ” Jack, manna 70-inik jâriKalittuk, ilisitsisimalauttuk itsasuanittaliginnik atuttaugajattuk ilinniagiamut piusigijaulautsimajunut tamannauluattuk “apigilautsimalungimata atâtakkunginnik ammalu atâtsiakunginnik nâmmatunik apitsotinnik.” Nicholas Flowers, tainna Nunatsiavut UKausiliginimmut Suliangujunut nunalimmi suliaKattik ammalu inosuttunut ilauKataujuk iluani Agvituk Itsasuanittaliginimmut Suliangujumut, ilauKataugiulauttuk sivullipânganik Taimangasuanit katimatsualauttunut 2018-imi angajukKângillu ammalu anânatsanga, taikani tatamiliaKilauttut itsasuanittanik taipsumaniulauttuk.” “Ilinnialuni pitjutigillugit itsasuanittanik suliangujunut taikkutigona Taimangasuanit katimatsuajunut attuilauttuk uvannik kajusiutiKagiamut pitjutigillugit sivullivinigilautsimajaganik, itsasuanittaliginituinnaungitumut tâvatuak InutuKannegalagiamut ammalu ilinnialuni Inuttut—itsasuanitaliginimmut unulualik itsasuanituinnaungitumik napvâgamut piKutivininnik; uvattinulli, pitjutiKajuk utittisivalliagiamut piKutivinannik, uvattinut, utittisivallagiamut ataKatigennimik, utittisivalliagiamut piusituKannik.”

UKâlaKatigeniagatta tukisinatsialauttuk, tâvatualli, unuttumaget allasimajut (tamâget nunalimmiut ammalu itsasuanittaligijet) tukisitsialaungitut takunnâtaujumut ikajuttigennimik tugâgutinginnik sivullimi KinugautiKaniammata itsasuanitanik suliangujunut suliagijaugasuajunut taikkutigona PiusituKannik ammalu Asianottauvalliajunut ammalu immaKâ Kaujimalugani tamakkua itsasuanitanik suliangujut sakKititsiluagiaKasimajut KaujisattaugiaKajunut. David Igloliorte, uKâlattik taipsumunga Apvitok Sivumuak katimajinnut Hopedale-imi ammalu iliget taikkununga Agvituk Itsasuanittaliginimut suliangujumut aulatsijet iligenut, isumaKalauttut “itsasuanittaliginimmut suliagijauKattajuk aiviuttausiagunnangitunut iniujunut taikkununga itsasuanittaligijinnut taikkua ‘namminilet’ Kaujisattaujumut iniujumut.” “IsumaKalaungitullonet itsasuanittaligijet KanuttogutiKasmajut paitsigiamut iniujunik. Aggatuinnasimagasugijakka, tâvatuak manna pitjutiKajuk isumagijaujunut nunalimmiunut ammalu uvattinik ikajugiamut piulitsigiamut ammalu atuKatgegamut ilukkusigijanginnik.” Joan ammalu Marjorie tamammik taisilauttut tânna “nunalinnut Kaujimatitsinik sulijugijautsiatuk ammalu ikKanattovuk” ammalu “piujolauttuk apigittaugiamut pigajammangâmmik ammalu isumagijakkanik.” Inez uKalauttuk tainna “PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut pigiasilauttuk ikajugiamut pisupvitâgiamut itsasuanitanik suliatsanik pigiasititsigiamut, tâvatuak ikajungâsimajuk nunalimmik nalunaitsisiagiamut isumagijaujumut nalunaitsigiamut ammalu uvattinik ippiniattisisimajuk pijugiutiKagamut iluani taimangasuaniusimajunut.” Atâtanga, Jack, piuitsalaummijuk Kaujimagettanginnik atuttausimalaummat iluani itsasuanitanik tukisititsiKattalaugami “KaujigatsaKavugut pitjutigillugit piusigilautsimajattink ammalu KaujimalualikKugut sivulliviniusimajunut Kaujisattinit nunalinnejunut ikittunik woginut.” Taipsumungali Nicholas, ilauKatausimajumut itsasuanitank sivungani tainna Agvituk suliangujumut, “tainna suliak taimâtsainak pivitsaKattisilauttuk ammalu takugunnagiamik Kaujigatsanik ilinniagiamut ammalu tukisigunnagiamut kinakkolaummangâmmik ammalu nakit pisimammangâtta. SakKititsilauttuk pivitsamik atuKatigegiamut ammalu sanagiamut ikKaumaniattanik ammalu unikkausiliugiamut taikkununga itsasuanittaligijiujunut, nunalik, InutuKait, ammalu sivullivinivut manna uvattinik atautiKajunut ammalu uvattinik pijugititsijuk, atuKatigesongulittavuttinik sugusittinut.”

Isumagillugit sakKisimajut maggonit itsasuanittaliginimmut suliagijausimajunut, Joan taisisimajuk “tainna Hopedale itsasuanitanik taggajât atuniKatsialauttut ilinniatitsigiamut atuttausok” ammalu una “tânna nunalet inosuttungit suliatsaluviniKalauttut itsasuanitanik suliatsanut – tautseKatigelauttunut InutuKannut ammalu inosuttunut ikKanattomimmat. Tamanna nunalik itsasuanitanik.” Taisilaummijuk pivitsagijaujunut nunalimmiunut niuggugiamut suliagijaujunut inet aggaliippata ammalu katitsutaujunut ammalu Kaujititsiutet tukiKatsiatunut itsasuanitanik allaKutinnik. Marjorie taisijuk “ Kanuk pijugiutiKalauttut nunalik Hopedale takugiamut ilinniavimmejunut suliaKaKatigejunut ammalu InutuKait pijugijunik inosuttut ilinniamata piusituKannik.” Inez taisilauttuk “piujualolauttuk takugiamut itsasuanittaligijet ilinniavilajunut.” Jack uKatilluni itsasuanitanik KanuttogutitsiliaKilauttuk sugusinik ilinnialuagumajunut ilukkusigijanginnik ullumiulittuk.” Inez nakutasaulaummijuk tainna 3D nenitsijumik piKutivinannik: “Piujolauttuk piulimatsisiasongugatta ammalu atuKatigellugit nunalimmi ammalu taikkununga niugguKattajunut, ammalugiallak nunalimmit tusalauttut.” Taimâtsainak nannituinnak atjigengitosongummijut isumagijaujut pitjutigillugit inigijauKattajunik ammalu tunitsiKattajunut itsasuanitanik iluani Nunatsiavummi, tâvatuak akunga katiKatigelauttunut ilonnait taisilauttut Kanuk Kuviasutsiamagilauttunut tunitsigunnagiamut ammalu nunalimmit Kaujimagiamut ilangagijaugiamut suliagijaujunut.

Ilonnait takugumammijut PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut upvalu ikajuttigejunut kajusiutigijaugiamut. Jack apiginginnalauttuk “Kanga itsasuanittaligijet utilâtton?” ammalu ilonnait uKanginnalauttut suli suliatsaluviniKavuk. Takuminattuk, taijaulaungituk Niuiggutiliginimmut Tugâgutet pitagijanginnik. Nunagijavut allatet takunnâmijut itsasuanitanik ilingajumut Nunatsiavummiunut. Jack uKajuk “suli ilinnialuvinigialik,” David taisitilluni itsasuanittaliginik suliatsait atuniKatsiatut “ asiujiliaKiligatta iniujunut silak asianguvallialimmat.” Joan taisijuk piusigijautsiatuk ilinganiKajumut ilonnanginnik pinianniujunut ammalu Kanuk “KaujigatsaluviniKavuk namut aigiamut nunalimmiut pigumajanginnik ilauKatauliaKigumajanginnik, ammalu Kanuk piujogajanninganik ikajuttigegajappata Kaujisannik kajusigajanninganik.”

Sutaijajut allatet uKasimajut sunait pijagettaugajammangâmmik nutâmik ikajuttigennikut. Inez takugumajuk itsasuanitanik suliatsanik angilligiattautillugit ungatâni inosuttunut ammalu InutuKannut ammalu “sakKititsiluallutik pivitsanik KikKanginni kinguvânejunut ilinniagiamut ilukkusigijanginnik ammalu piusigijaulautsimajunut.” Jack ippiniammijuk itsasuanitanik suliatsait “piujulovuk pivitsak ilautitsigiamut inosuttunut sukkuKajunut nalunaikkutanut suliangujunut.” David isumâlotiKajuk asiujigiamut Inuit ininginnik silamut asianguvalliajumut, ammalu Joan takugumajuk uvagut suliaKaKatigegiamut pivalliatitsigiamut piulimatsiviugajattumik “katanganammat piKutivinâluit aullatitaugiaKaKattamata silatânut nunakKatigengitumut.” Nicholas isumaKajuk “tânna kingullimik piniannigijaugiamut sanagiallagiamut – illusuanillonet upvalu Kajannik – sakKititsivallianiammat pivitsaluanik suliaKaKatigigunnagiangit Kaujimajaugettunik tigumiagettunut ammalu utittilugit piusituKait.” Ilonnait angiutijuk nunalik itsasuanitanik sivuppiagutigijaugajattunik atjigengujunik tunitsilutik ammalu Kaujimajaugettunik atuKatigellutk anginitsak ‘aggatuinnalugani’- mânnaluatsiak, utakKinittinik, Jack uKajuk “Kangakiak ullumi sugusivut kamangâlâttut.”

UKâlaKatigennik ammalu Nâjinnik

Tânna PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut Kaujisannik Ikajuttigejut pigiasittaulauttuk ikajugiamut Nunatsiavut nunagijanginnik kamagiamut taimangasuaniujunik isumâlotigijaujunut sivullimi taijaulautsimajumut jâri tamât Nunatsiavut Taimangasuant katimatsualauttunut. Tanna katimatsuanik sakKititsilaummijuk pivitsanik ikajuttigegunnagiamut ilauKataujunut uKâlaKatiKagiamut aulatsinimmik, aulatsinik, ammalu taikkununga sakKijunut ikajujunut suliagjaujunut (ilautillugit itsasuanittaliginimmik), kamagiamut Nunatsiavummi isumâlotigijaujunut, ammalu kamatsiagiamut ikajotinnik sivuppianittinik. Tâvatuak nunalimmi itsasuanittanik anginitsauvuk aulatsituinnanginimmut ammalu aulatsigiamut, ammalu ilangani tugâgutet taikkuangutuinnaulungituk âkKisuijannik. Kaujisimavugut ommatilluasiak nunalet itsasuanitanik najuttiKangituinnatuk ammalu tigumianninganik Inuit nunagijanginnik. PitaKalungilak malittausomik pijagegiamut tâpsuminga tugâgutimmik; atunik taijaujut suliatsait malijut atjigengitumik akKutimmik. Tânna Rigolet Itsasuanitanik Suliangujuk pigiasilautsimajuk piusituKannik aggagiamut kamagunnagiamut niuggutuliginimmut pigumajaujunut tâvatuak aninniuliaKisimajuk nunalimmi itsasuanitanik suliatsanut, taikkua itsasuanittaligijet ammalu nunalimmiiut KaujimaKatigeliaKisimajut. Tânna Agvituk Itsasuanitanik Suliangujuk Hopedale-mi pigiasittaulautsimajuk tukisinatsiatumik nunalimmi tugâgutiKatlutik atugiamut itsasuanittaliginimmut taimangasuanit atautiKagiamut inosuttunik ammalu InutuKannik. Sulijumut, nallet suliangujut suliliaKilautut nunalimmi itsasuanitank pitaKalaungipata asiangujunut Kângivallianinganik. Suliagijavut ikajulauttuk angijualummik pitaKalaummata sutaijaujunut jârinik kenaujanik, aittuilauttumut tamâgennik itsasuanittaligijinnut ammalu nunalimmiunik nâmmatumik pivitsamik pivalliatitsituinnalugatik iligennimk sulitsiatumik tâvatuak anginitsamik tukisigiamut itsasuanittanik piusigijanginnik ammalu nunalet ilukkusinginnik. Tamanna pivitsaKattisisimajuk uvattinik ilinninagiamut Kanuk piunitsamik suliaKaKatigegunnagiamut ammalu suliagigasuallugit tugâgutet akuni nunalimmik attuiniattumut. Nunatsiavut jâri tamât Taimangasuanit katimatsuanet atuniKatsialauttuk tâpsuminga piusitsamk ammalu pivitsaKattisisimajuk ilonnainik – piluattumik nunalinnut – pivitsamik uKâlaKatiKagiamut pitjutigillugit ammalu Kimiggugiamut kajusiutigijaujaunut ilinganiKajunut itsasuanittanik suliagijaujunut ilagillugit takunnâsimajunut jâriKatigijanginnut ammalugiallak uKagunnatillugit Nunatsiavummiut taimangasuanitanik suliaKattet ammalu InutuKait pisimajunit asinginnit nunalinnit. TammagajakKunga pikKujigumi tânna piusik ajunnatosimangituk. Ilangani, kajusiutigijaujut akuneKattasimajuk ammalu uKâlaKatigennik ajunnatoKattasimajuk, tâvatuak ilonnait pigumatsialauttut suliaKaKatigegiamut sanagiamut sunamikkiak illinattumik. Tamannausimangipat jâri tamât katimatsuanik, ikinninsait pijagettaugajasimajut Rigolettimi ammalu Hopedale-mi, ammalu nalunalungituk tânna suliangujut suliagijaugajasimajuk isumaKatillugit pigunnanginimmik.

kingullipâmik katimalauttut ilonnait PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut Kaujisannik ikajuttigejunut sakKilauttuk Octobera 25th ammalu 26th, 2021 ungatâni 80 ilauKatautillugit (kiggatuttiKaluatlutk Nunatsiavummit) kiggatulauttunut KaujitsiutiKatlutik nâjisiutinik atjigengitunik Kaujisattausimajunut suliangujunut. Tânna sakKilauttuk tukisinatsialauttuk ullusiugutigijautluni ilingatuinnalugani sunait pijagettausimajunut tâvatuak Kanuk suliagijausimammangâmmik. Nunalimmiut uKâlaKatiKatsiagumalauttut illinattonnganik Kaujisagiamut KaujimatitsiKattagiamut ammalu angittaugiaKajunut ammalu ikajotinnik nunalimmi-ilinganiKajunut Kaujisannik suliangujut tainna ininga atjigegialet kajusiutiliulippata, Kaujimajaugettunik KaujimatitsiKattanik, ammalu ilukkusinnik utittisivallanik. Taikkua ilisimallagijut ilauKataujut Kaujisattet piutsalauttut Kanuk tamakkua nutât akKutitsait taikkununga nunalet Kaujisattaujunut piguvalliatitsilauttuk namminik Kaujimanialittanginnik. Tamannaugaluatluni ilitagitlugit kajusiutigisimajavut, tukisinalaukKuk suli unuttumaget suli suliagijaugialet.

Suliangujut nâjikasâlimmata, tusagatsait sakKivallialangavut suliagijausimjunut sukkajumik sakKivalliatillugit. Tamannaumat, apitsotet pitjutiKajunut namminijaujunut ammalu atjigengujumut pejauvalliagialet kamagijaugiaKajut. Tânna aulatsiKatigennik iliget ilinganiKajunut tamâgennik Rigolet ammalu tânna Agvituk Itsasuanittaliginimmut suliangujut tapvainak kajusiutiliulauttut ilautillugit piusituKait ilisimallagijut tusagatsaliuttaugialet ammalu allatausimagialet tamannauluattuk uppiniKalaummata taikkua allaKutet anginitsamik tugâgutiKammata ilinganiKajumut niuggutuliginimmut pigumajaujunut. Tâvatualli, tânna piniannik tusagatsaliugiamut ottugattautuinnalauttuk suliangutluni taikkununga inosuttunut ammalu InutuKannut tukisinatsialaungituk. Ottotigillugu, Lena Onalik sâpviKalauttuk apitsotiluvininnik pitjutigillugit tusagatsaliuttaujunut nunait atingita ilinganiKajunut atautsimut inosuttumut/InutuKak suliangujunut Hopdale-imi, isumagillugu mânnaluatsiak PiustuKait Kaujimajaugettut atuttaugunnatilluni pivalliatitsigiamut kampaniujunut. Pijagevallialigatta tamakkuninga sakKivalliajunut pitjutaujunut, tânna Rigolet ammalu Hopedale iligengit pigiasisimavut ikajuttigegiamut allatillugit tusagatsanik Kangatuinnak pigunnalippata takutitsigiamut sunait pijagettaugajakKomangâmmik suliaKaKatigelippata. KittaingaluakKugut atuKatigegiamut ikinnisanik piusituKannik ilinganiKajunut suliaKaKatigesimajattnik – sollu ammailugit suliaKapvivut ammalu YouTube takutsauKattajunut pivalliatausimajunut kamagasuatsianiagatta inosuttut, InutuKait ammalu itsasuanittaligijet ilonnangit pivitsaKasimagiamut ilinniaKatigegiamut asimminit – ammalu attuisimatsiasimajuk namut aigiamut ilinganiKajumut itsasuanittanik suliagijaugiaKajunut (takullugu, ottotik, Edmunds et al. 2019; Flowers et al. 2018; Kelvin et al. 2020; Rankin et al. 2022).

Asiagut kingullipânganik jâringani pijagegiamut suliatsamik upalungatttaulauttuk siammasimalaummat silatsuami Kanimmasik, sivunitsanga itsasuanitanik Kaujisagiamut Rigolettimi ammalu Hopedale-mi suli nalunavuk, utakKinittinik. SuliaKasimakkâluni sutaijajunik jârinik pivalliatitsigiamut iligenimmik, katanganattovuk ammalu ilangani kangunattuk isumaKagiamut tamakkut ikajuttigennik nâjilânninganik. Tâvatualli, tamakkua nunalet suliatsaluviniKavut isumagijanginnik pigiasigumajanginnik ammalu KanuttogutiKavugut tânna PiusituKait ammalu Asianottauvalliajut, upvalu atjikasânga, kajusilânninganik. Silak Asianguvallianinga ammalu pivalliataujut Nunatsiavut piKutivinait piulimatsivitsak ikKanalualittuk pitjutautluni taikani Taimangasuanit katimatsuaKattajunut, taimanganit ikajuttigeliaKiniammata. Tamakkuninga pitjutaujunut kamagiamut ilangagijaugajattuk sivunittini nunalimmi itsasuanitanik ikajuttigegiamut. MânnaKammik, ilangit uvagut tunijausimagaluatluta SSHRC pivalliatitsigiamut tuniggusianik Kaujisagiamut nunalimmi-ilinganKajunut tugâgutitsanik utittisigiamut itsasuanitanik katitsutausimajunut Nunatsiavummut. Una nalunalungituk itsasuanittaligijet ammalu nunalimmiut ippinialualittut atanimmik asimminut sivunganinit ikajuttigeliaKikKâgatat. Nicholas uKasimammat, “atuKatigesimavugut ammalu sanatluta ikKaumaniattanik tamannauluattuk itsasuanitaliginimmit” ammalu “duvaugt manna atuKatigegajakKugut unikkausinnik jâriKatittinut ammalu ilagijattinut.” Tamakkua ilisimajavut nalunalungituk attuisimajuk Kanuk pinianniKaKattamangâmmik itsasuanitanik Kaujisagiamut sivunittini. Ilingajumut Nunatsiavummiunut, tamanna tukiKattisijuk anginitsaminik imminik-pigumagiamut sanagiamut Kaujimatsialuta kajusiutiliugiamut pitjutigillugit itsasuanitanik Kaujisagiamut, Kanuk Kaujisannik suliagijauniakKomangâmmik, sunait tugâgutigijauniammangâmmik, ammalu kinakkut ilauKatauniammangâmmik. Nakutsavugut, tânna Nunatsiavut Taimangasuanit katimatsuanet suli sakKititsiKattavuk initsamik kajusiutiliugiamut kamagijausongutillugit.